Συγγραφέας μεγάλης εμβέλειας, ποιητής, θεωρητικός της "ποιητικής" και δοκιμιογράφος, ο Βαλερύ υπήρξε οξυδερκής και ανατρεπτικός στοχαστής, που ανίχνευσε τις πηγές, τις δυνατότητες και τα όρια της δημιουργικής νόησης, διερεύνησε τις ποικίλες εκφάνσεις της αλληλουχίας "Σώμα- Πνεύμα- Κόσμος", ανέλυσε τους μηχανισμούς της γλώσσας και τις διαδικασίες της γνώσης, της ποίησης και της καλλιτεχνικής δημιουργίας γενικότερα, με ιδιαιτέρως απαιτητική κριτική διάθεση όσο και με επώδυνα οξυμμένη ευαισθησία. Εύστοχοι και διαυγείς οι στοχασμοί του μαρτυρούν ένα τολμηρό πνεύμα, που επιχειρεί να απομυθοποιήσει παραπλανητικές ιδέες, έννοιες και πρότυπα και "να συνδέσει τα πάντα με αισθήσεις και πράξεις".